Depresja w pracy. Przyczyny i objawy

Depresja to nie gorszy dzień, brak humoru czy odczuwanie smutku. Nie jest równoznaczna ze zmianami nastroju, które odczuwamy codziennie w życiu zawodowym i prywatnym. Inaczej będzie to oceniane, jeśli taki stan przygnębienia trwa dłużej i powiązany jest z brakiem odczuwania przyjemności z rzeczy i aktywności, które do tej pory cieszyły. W takim przypadku mówimy o epizodzie depresyjnym.

Przyjmuje się, że epizod depresyjny to stan obniżenia nastroju, który trwa przez większą część dnia, codziennie, przez co najmniej 2 tygodnie. Oprócz odczucia drażliwości, smutku i pustki, osoby przeżywające stan depresyjny mogą doświadczać także:

• dużego zmęczenia,
• zmiany apetytu,
• słabej koncentracji,
• niskiej samooceny,
• problemów ze snem,
• a nawet myśli o śmierci.

Stany te u każdego mogą wyglądać nieco inaczej, bo każdy jest inny i ma inne doświadczenia.

Przyczyny

Dlaczego niektórzy chorują na depresję, a inni przez całe życie nie doznają nawet jednego jej epizodu? Przyczyną tego zaburzenia psychicznego są czynniki społeczne, psychologiczne i biologiczne. Osoby, które przeżyły traumatyczne zdarzenia albo po prostu trudne sytuacje życiowe takie jak bezrobocie albo żałoba po utracie kogoś bliskiego są bardziej narażone na depresję.

Ponadto, jej występowanie jest powiązane ze zdrowiem fizycznym. Brak aktywności, nadużywanie alkoholu, zła dieta i deficyt snu wpływają na wzrost ryzyka choroby psychicznej, tak samo jak przyczyniają się do wywołania chorób układu krążenia, układu oddechowego i cukrzycy. Przyczyną zachorowania na depresję bywa również trudność radzenia sobie z wcześniej nabytą chorobą.

Depresja w Polsce i na świecie

Według danych zaprezentowanych przez Światową Organizację Zdrowia w 2023 roku, depresji doświadcza 3,8% populacji, w tym 5% dorosłych (4% wśród mężczyzn i 6% wśród kobiet) oraz 5,7% dorosłych w wieku powyżej 60 lat. Oznacza to, że około 280 milionów ludzi na świecie cierpi na depresję.

Co ważne, depresja występuje około 50% częściej u kobiet niż u mężczyzn. Istotnym problemem jest także depresja w trakcie ciąży oraz depresja poporodowa. Na całym świecie doświadcza jej 10% kobiet.

W 2021 roku NFZ udzielił świadczeń ze względu na rozpoznanie depresji 682 tysiącom pacjentów z rozpoznaniem głównym lub współistniejącym. Takiego świadczenia najczęściej udzielano osobom w wieku 55-64 lata. Jednak nie tylko dorośli chorują na choroby psychiczne. Coraz częściej słyszymy o takich kłopotach wśród dzieci i młodzieży.

Depresja a praca

Praca może stać się przyczyną pojawienia się depresji lub jej pogłębienia. Czynnikami, które na to wpływają są przede wszystkim:

• zbyt wysokie wymagania wobec pracownika, które wykraczają poza jego kompetencje,
• przeciążenie obowiązkami i wynikający z tego stres,
• a także konflikty w zespole pracowniczym.

Choroba psychiczna niesie za sobą negatywny wpływ na działania w zakresie obowiązków zawodowych. Chorujący pracownik nie jest w pełni wydajny, ma swoje ograniczenia, może nie pojawiać się w pacy regularnie. Jednak dla niego samego obecność na rynku pracy jest niezbędna dla zdrowia. Daje mu poczucie stabilności i przynależności do grupy społecznej. Często zapominamy, że praca zawodowa to nie tylko stres i obciążenie. Jest to również spełnianie bardzo ważnych potrzeb psychicznych, jakimi są m.in. potrzeba samorealizacji, szacunku czy uznania.

Pracownik z depresją

Gdy okazuje się, że ktoś z firmowego zespołu ma depresję, otoczenie jest zaskoczone. Wydawało się przecież, że wszystko jest w porządku, bo osoba ta była miła, uśmiechała się. Dlatego, żeby zauważyć, że zdrowie psychiczne pracownika się pogorszyło, trzeba zwracać uwagę także na inne aspekty jego zachowania i działania. Pierwszymi oznakami depresji może być:

• ciągłe zmęczenie i brak energii,
• niedotrzymywanie ustalonych terminów,
• obniżenie motywacji do realizacji zadań,
• izolowanie się od zespołu,
• nadmierne przejmowanie się opinią innych,
• kłopoty z koncentracją,
• częste nieobecności.

To zrozumiałe, że szefowi może być trudno zadziałać w tej sytuacji. Sprawy nie ułatwia fakt, że osoby z rozwijającą się depresją unikają rozmowy na temat samopoczucia. Dlatego warto rozwijać kompetencje miękkie oraz korzystać z pomocy specjalistów.

Zapobieganie depresji

Oprócz prowadzenia zdrowego trybu życia bardzo ważne jest zachowanie work-life balance. Taką równowagę można wprowadzić poprzez nieprzenoszenie pracy do domu. Oczywiście, sytuacja jest o wiele trudniejsza, kiedy pracuje się zdalnie.

W takim wypadku warto wyznaczyć sobie czynności, które będą dla nas zakończeniem pracy. Może to być na przykład zrobienie notatki z podsumowaniem dnia albo schowanie laptopa do torby. Po pracy warto zadbać o elementy, które wspomogą relaks i odprężenie, a także odwiodą myśli od zadań zawodowych. Dobrym pomysłem jest wyjście na siłownię, działania artystyczne, czytanie książek. Bardzo ważne jest także budowanie i podtrzymywanie relacji ze znajomymi i przyjaciółmi.

Dbaj o swój zespół

Jeśli jesteś liderem zespołu, zadbaj o to, aby jego członkowie wiedzieli, jak ważne jest zachowanie balansu oraz znalezienie czasu na czynności, które sprawiają im przyjemność. Takie porady możesz wprowadzić do firmowego guidebooka. Nie zapomnij zawrzeć w nim informacji, że jeśli mimo dbania o zdrowie, pojawiają się pierwsze objawy depresji, należy poszukać specjalistycznej pomocy.